31 marca w naszym miasteczku urodził się legendarny generał wojsk pancernych Stanisław Maczek.
Pamięć o Panie Generale jest wiecznie żywa w umysłach osób tworzących naszą szkolną społeczność. W klasie znajduje się kącik poświęcony jego osobie, a gazetka ścienna przypomina najważniejsze fakty z życia generała. Uczniowie wspominają patrona swej placówki w trakcie obchodów rocznic ważnych wydarzeń historycznych, nie mogło więc zabraknąć wzmianki o nim w tegorocznym apelu poświęconym setnej rocznicy odzyskania niepodległości. Miło nam również poinformować, że wśród odwiedzających naszą szkołę gości byli syn i wnuczka generała.
Stanisław Maczek był synem Witolda i Anny z d. Czerny. Miał troje rodzeństwa. Stanisław ukończył gimnazjum w Drohobyczu a przed wybuchem I wojny światowej podjął studia filozoficzne na Wydziale Filozofii i Filologii Polskiej na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W ich zakończeniu przeszkodził ogólnoświatowy konflikt. Został zmobilizowany do austrowęgierskiej armii, odbył przeszkolenie i kilka specjalistycznych kursów. W czerwcu 1915 r. otrzymał przydział do elitarnego 2. Pułku Cesarskich Strzelców Tyrolskich. Dowodził plutonem, został ranny, a za odwagę i męstwo otrzymał stopień podporucznika. W 1918 r. został powtórnie ranny. Przebywał we Lwowie, gdzie dokończył przerwane studia.
Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej odtworzył swój batalion szturmowy i walczył z nim podczas obrony Lwowa. Za swój wkład w walki o odrodzenie kraju otrzymał m.in. Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari.
Po wojnie Maczek pozostał w wojsku. W 1923 r. uzyskał awans na podpułkownika. Ukończył studia uzupełniające w Wyższej Szkole Wojennej, a następnie był szefem ekspozytury wywiadu wojskowego we Lwowie. Pełnił funkcję zastępcy dowódcy 76. Pułku Piechoty oraz dowodził 81. Pułkiem Strzelców Grodzieńskich.
W 1938 r. otrzymał dowództwo 10. Brygady Kawalerii, pierwszej polskiej jednostki zmotoryzowanej stanowiącej zalążek sił pancernych.
Podczas kampanii 1939 r. dowodzona przez Maczka jednostka zadała ciężkie straty niemieckiemu XXIII Korpusowi Pancernemu. 10 BK uczestniczyła w walkach odwrotowych mających na celu opóźnienie marszów przeciwnika. „Sposób prowadzenia przez niego (Maczka – PAP) walki został uznany za taktyczne osiągnięcie wojsk polskich w kampanii 1939 r.” – zwrócił uwagę Potomski.
Walczył także podczas obrony Lwowa, jednak po wkroczeniu Armii Czerwonej został zmuszony wraz z jednostką do przekroczenia granicy Węgier, gdzie został internowany.
Przez Węgry Maczek przedostał się do Francji, gdzie, po awansie na generała brygady, częściowo odtworzył swój pancerno-motorowy oddział – 10. Brygadę Kawalerii Pancernej, z którą u boku wojsk francuskich walczył później w Szampanii. Za udział w walkach we Francji otrzymał Krzyż Virtuti Militari IV klasy.
Gen. Maczek był zwolennikiem prowadzenia wojny w sposób nowoczesny, za pomocą cechujących się dużą manewrowością i szybkością samodzielnych pancernych związków taktycznych, które zapewniły m.in. Niemcom zwycięstwo w kampanii 1939 r. Jego zdaniem, rola piechota na polach bitew wyraźnie zmalała od czasów I wojny światowej; jej efektywność zależała od wsparcia m.in. lotnictwa i broni pancernej.
OGLĄDAJ RÓWNIEŻ Weterani 1. Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka podczas obchodów 74. rocznicy wyzwolenia Bredy. Fot. PAP/A. Lange
Mieszkańcy Bredy z entuzjazmem powitali weteranów gen. Stanisława Maczka
Po kapitulacji Francji gen. Maczek ukrywał się w Marsylii, a następnie przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie dołączył do organizowanych tam PSZ. Powierzono mu dowództwo nad 1. Dywizją Pancerną.
„Armia przyszłości – to armia pancerna (…). Stwarzając dywizję pancerną, pomnażamy wkład w ogólny wysiłek wojenny, stajemy się silniejsi dziesięciokrotnie, możemy na polu walki odegrać rolę decydującą, na konferencji pokojowej, razem z czynami marynarki i lotnictwa będziemy mogli rzucić decydujące czyny naszej dywizji pancernej” – tłumaczył w 1941 r. gen. Maczek. (J. L. Englert, K. Barbarski, „Generał Maczek”).
1. Dywizja Pancerna przeszła szlak bojowy przez Francję, Belgię, Holandię i Niemcy. W 1944 r. brała udział w inwazji sił alianckich w Normandii. Odegrała znaczącą rolę w bitwie pod Falaise, zamykając okrążenie wokół niemieckich 7. Armii i 5. Armii Pancernej w tzw. „kotle”. Uczestniczyła także w wyzwalaniu Bredy oraz w zdobyciu niemieckiego Wilhelmshaven. „Bijcie się twardo, ale po rycersku” – mówił do swych żołnierzy gen. Maczek po wkroczeniu do Niemiec wiosną 1945 r.
W 1945 r. gen. Maczek został odznaczony Komandorią Krzyża Legii Honorowej, a później awansowany do stopnia generała dywizji; do demobilizacji dowodził polskimi oddziałami w Wielkiej Brytanii.
Po wojnie osiadł na stałe w Szkocji, a ponieważ nie przysługiwała mu emerytura, pracował m.in. jako barman. W 1946 r. pozbawiony został obywatelstwa polskiego, które zostało mu przywrócone w 1971 r.
W 1990 r. otrzymał awans do stopnia generała broni, a w 1992 r. został kawalerem Orderu Orła Białego. Na wniosek mieszkańców Bredy nadano mu honorowe obywatelstwo Holandii.
Stanisław Maczek zmarł 11 grudnia 1994 r. w Edynburgu. Został pochowany na cmentarzu żołnierzy polskich w Bredzie.